Osada Poraj, nazwana tak od nazwiska przyjętego przez hrabiego Męcińskiego, herbem Poraj się pieczętującym, byłaby w dziejach regionu zaledwie małym epizodem i kropką na mapie, gdyby nie dwa istotne aspekty cywilizacyjne. Najważniejszy z nich wiąże się z ziemią. Począwszy od XVIII wieku eksploatowano bowiem w okolicy rudę żelaza, której kolejne pokłady systematycznie odkrywano wraz z postępem geologicznych możliwości. To właśnie doprowadziło do kolejnego ważnego progresu - to właśnie tędy poprowadzono szlak kolei żelaznej, tej zasadniczej, warszawsko-wiedeńskiej, która od połowy XIX wieku wprowadziła Poraj na „szerokie tory” rozwoju. Kopalnie przyciągnęły kolej, a kolej ściągnęła licznych przedsiębiorców i robotników. Rok po roku powstawały nowe fabryki, ulice, domy, sklepy, obiekty użyteczności publicznej, tworzyła się lokalna wspólnota.

Od swoich początków Poraj był zawsze „graniczny”, funkcjonując na pograniczu księstw, zaborów i stref okupacyjnych. Tak tworzyła się miejscowość, która zawsze była „pomiędzy” - pomiędzy miastem a wsią, Jurą a Zagłębiem, pozostałościami po „Kongresówce” i po Niemcach. Inna niż wszystkie, wyjątkowa – zwłaszcza dla tych, którzy postanowili właśnie tu się osiedlić. Historia tego miejsca, jego dzieje spisane są pobieżnie. Więcej istnieje przekazów ustnych, podań, opowieści naocznych świadków, historii zasłyszanych. Każda forma propagowania wiedzy o danym regionie ma sens i swoich zwolenników, gdyż przyczynia się do utrwalania historii, tej dalszej i tej bliższej, bardziej współczesnej. A gdyby to połączyć? Gdyby wysłuchać kogoś, kto zbieraniu takiej wiedzy, czasem odkrywanej w książkach i dokumentach, a czasem zasłyszanej od sąsiadów i mieszkańców, poświęcił bez mała pół życia? Mamy to szczęście, że w Poraju mieszka właśnie taki ktoś – Konrad Maszczyk.

Krzysztof Sadowski, wielki polski artysta, jazzman, powiedział kiedyś o panu Konradzie: „(...)Macie tu, w Poraju, prawdziwą perłę – nie zmarnujcie tego”. Nie zamierzamy! Dlatego we współpracy z Konradem Maszczykiem opracowaliśmy dzieje naszej miejscowości. Historie opowiadane przez niego są pełnokrwiste, momentami anegdotyczne, często subiektywne, ale ŻYWE. I to właśnie one są perełkami – zarówno w formie, jak i treści.


KONRAD MASZCZYK

Urodził się w 1932 r. w Poraju na ulicy Leśnej 15. Ukończył 8-klasową Szkołę Powszechną w Poraju, a od 1947 r. uczęszczał do Średniej Szkoły Muzycznej w Częstochowie. W roku 1950 został wcielony przymusowo do brygady „Służba Polsce” budującej Nową Hutę. W brygadzie zorganizował zespół muzyczny i chór, który występował między innymi w Filharmonii Krakowskiej, a nawet nagrywał aktualne piosenki dla Polskiego Radia. W 1951 r. wrócił do Poraja, gdzie rozpoczął pracę w Sosnowieckim Przedsiębiorstwie Geologicznym. Po ukończeniu Szkoły Wiertniczej w Tarnowskich Górach pracował jako kierownik wierceń geologicznych na terenie Śląska dla kopalń węgla Budryk, Dąbieńsko, Szczygłowie i wielu innych. Był solistą i konferansjerem w Zespole Pieśni i Tańca Pomorskiego Okręgu Wojskowego. Po tym, jak wrócił do Poraja, prowadził kawiarenkę, a potem pracował jako taksówkarz. W roku 1997 przeszedł na emeryturę i do tej pory zajmuje się barwną historią ukochanego Poraja.